maandag 21 september 2015

Schrijfwijze: van af zagen of van afzagen? Oplopen of op lopen?

Taal mag dan een dynamisch iets zijn, sommige schrijfwijzen zijn gewoon fout. Andere zijn verschrikkelijk lelijk. In de serie Schrijfwijze neem ik zo nu en dan een aantal foute woorden en zinnen onder de loep die mij opvallen. Vandaag: van af zagen of van afzagen? Op lopen of oplopen? 

Een interessant probleem is het wanneer drie opeenvolgende woorden op verschillende manieren kunnen worden samengevoegd. Het is gemakkelijk hierdoor in fouten te vervallen. Een uitstekend voorbeeld hiervan is van af zagen, wat de volgende samenvoegingen kan opleveren: vanaf zagen of van afzagen.

De reden waarom de juiste deze samenvoeging zo interessant is, is het enorme verschil in de uitkomst ervan. Wanneer men als uitgangspunt neemt dat iemand iets voornemens was maar uiteindelijk toch anders besloot, ofwel, hij zag ervan af, dan moet gekozen worden voor van afzagen.

In eerste instantie kozen we voor optie A, iets waar we later van afzagen.

Maakt men hier de fout (in dit geval) om niet voor de samenvoeging afzagen te kiezen dan spreekt men over het hanteren van een zaag. Als in dit voorbeeld:

Je moet de stam ervan af zagen.

Tot slot is het nog mogelijk om van en af samen te voegen tot vanaf. In combinatie met zagen is het echter nauwelijks nog een lopende zin van te maken vaak wordt het dan een zin als dit voorbeeld:

Vanaf ons balkon zagen we de zee.

Oplopen of op lopen


Samengevoegde woorden die wanneer zij los van elkaar worden geschreven een andere betekenis krijgen blijven favorieten in deze rubriek. Zo stuitte ik onlangs op de mascotte van voetbalclub FC Groningen. Hij gaat het veld oplopen.

<blockquote class="twitter-tweet" lang="nl"><p lang="nl" dir="ltr">Zooooo leuk! Ik heb net 11 Junior Club leden blij gemaakt; zij mogen zaterdag met een speler van Southampton het veld oplopen! <a href="https://twitter.com/hashtag/gaaf?src=hash">#gaaf</a> <a href="https://twitter.com/hashtag/uniek?src=hash">#uniek</a></p>&mdash; Groby (@Groby_FCG) <a href="https://twitter.com/Groby_FCG/status/620925563767754752">14 juli 2015</a></blockquote>
<script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>

Oplopen is in dit geval onjuist. Wanneer het voorzetsel op een richting aangeeft moet dit los staan van het werkwoord. Op geeft namelijk in dit geval een richting aan, de mascotte loopt het veld op. Zou het veld oplopen, dan is de ene zijde van het veld lager gelegen dan de andere zijde, alsof het een berg of heuvel betreft. Een andere betekenis van oplopen kan het besmet raken met een virus zijn, een ziekte oplopen dus.