maandag 28 september 2015

Schrijfwijze: adem halen of ademhalen? gelijkspelen of gelijk spelen?

Taal mag dan een dynamisch iets zijn, sommige schrijfwijzen zijn gewoon fout. Andere zijn verschrikkelijk lelijk. In de serie Schrijfwijze neem ik zo nu en dan een aantal foute woorden en zinnen onder de loep die mij opvallen. Vandaag:adem halen of ademhalen? Gelijkspelen of gelijk spelen?

Een op het eerste gezicht simpele, maar daarom niet minder belangrijke regel van de Nederlandse taal is die van de samenstelling. Samenstellingen zijn namelijk twee woorden die ook los van elkaar geschreven ieder een eigen betekenis hebben. Toch is het samenvoegen van deze woorden verplicht wanneer zij achterelkaar in een zin voorkomen. Een belangrijke reden hiervoor is dat zij afzonderlijk van elkaar een andere betekenis dan de bedoelde betekenis kunnen krijgen.

Ademhalen 

Ademhalen is een goed voorbeeld van een samenstelling waar de woorden een andere betekenis krijgen als zij los van elkaar worden geschreven. Ademhalen is een werkwoord. Maak je er adem halen van, dan betekent dat niet dat je ademhaalt, maar adem haalt, alsof je adem bij een waterput met een emmertje kunt ophalen. De betekenis verandert waardoor je niet meer zegt wat je daadwerkelijk bedoelt.

Een ander voorbeeld is gelijkspelen of gelijk spelen. Gelijkspelen doe je wanneer je bijvoorbeeld aan een voetbalwedstrijd deelneemt die in een gelijke stand eindigt. je hebt dan gelijkgespeeld. Gelijk spelen doe je als je thuiskomt en op de bank neerploft om games te spelen, je komt thuis en gaat gelijk spelen.

Op de website van Signalering onjuist spatiegebruik staat misschien wel het meest heldere voorbeeld. Het verschil tussen lang afstandsloper en langeafstandsloper. Een afstandsloper kan lang zijn maar een loper kan ook gespecialiseerd zijn in lange afstanden. Dit zijn dus twee totaal verschillende betekenissen alleen maar door het gebruik van een spatie.